موم زنبور عسل
لغت (موم) از واژه انگلیسی قدیمی (Wax) که شان زنبور عسل است ، گرفته شده . از این رو موم زنبور عسل را می توان به صورت موم پایه در نظر گرفت . موم ها مواد مقاوم به آب هستند که برای پوشاندن و حفاظت روی برگ های گیاهان و میوه ها (کوتیکول) ، در ساختمان شان زنبور عسل ، چربی های محافظ حشرات ، چربی های پوست دام ها ، غده های چربی پرندگان ، روغن نهنگ و برخی خرچنگ ها ، قارچ ها و باکتری ها به کار می روند .
در خصوص اینکه موم عسل چیست؟ باید بگوییم این ماده در واقع موم طبیعی بوده که به وسیله زنبور عسل از شانه عسل ساخته میشود. موم زنبور عسل توسط 8 غده تولید موم در قسمت‌های شکمی زنبورهای کارگر تولید شده که به داخل کندو تخلیه می‌گردد. زنبورهای کارگر کندو سلول‌های قفسه مانندی را برای ذخیره کردن عسل و حفاظت از لاور‌ها و نوزادان خود در داخل کندو ایجاد می‌کنند. موم عسل از لحاظ شیمیایی از استر‌های اسید چرب و الکل‌های بلند زنجیره مختلف تشکیل شده و کاربرد‌های فراوانی در صنایع غذایی و طعم‌دهنده ها داشته و برای درمان برخی از بیماریها از آن استفاده میشود.
خصوصیات فیزیکی موم زنبور عسل
موم زنبور عسل تازه ترشح شده سفید رنگ است و پس از اولین دوره تخم گذاری ملکه یا ذخیره عسل ، زرد رنگ شده ، طی دوره های زیاد ، رنگ ان قهوه ای و در نهایت سیاه رنگ می شود. رنگ موم اساندارد زرد روشن تا قهوه ای روشن است . موم های تازه نرم و ترد هستند ، طعم و بوی مخصوص ( کمی مزه حنا ) دارند و کم کم سخت تر می شوند . موم معمولا در هوای سرد شکننده است و در هوای گرم ، نرم می شود . ولی نباید چرب و چسبناک باشد . موم زنبور عسل غربی معمولا در دمای 62-65 درجه سانتیگراد ذوب و در دمای 250 درجه سانتیگراد بخار می شود .چگالی یا وزن مخصوص آن در دمای 30 درجه سانتیگراد 0.950 تا 0.966 و به طور میانگین حدود 0.96 گرم بر سانتی متر مکعب است . از این رو از آب سبک تر است . موم زنبور عسل نظیر سایر موم ها در آب نامحلول و در برابر بسیاری از اسیدها مقاوم است .
از حلال عسل چه انتظاری دارید؟موم زنبور عسل در الکل سرد کمی محلول و در اتر گرم محلول است و از حلال موم عسل میتوان آروماتیکی ، کلروفرم ، استن ، بنزن ، دی سولفور کربن ، تترا کلروکربن ، تری کلرو اتیلن و روغن تری پنتین نام برد که در اینها حل می شود و چنانچه حلال موم عسل گرم شود در الکل و روغن های مایع نیز حل می شود.
پیشنهاد میشود برای اطلاعات بیشتر درباره ژل رویال ،مقاله ژل رویال چیست ؟ را مطالعه نمایید.
خواص موم عسل
موم زنبور عسل دارای خواص بی‌شماری است که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر میشود:
- با توجه به اینکه موم عسل حاوی ویتأمین A بوده و در تولید کلاژن مؤثر است، میتواند از آن برای کاهش علائم ترک خوردگی استفاده نمود، به خصوص برای ترک‌های روی بدن که در نتیجه چاق شدن یا دوران حاملگی ایجاد شده‌اند.
- خارش‌ها و عفونت‌های پوستی با استفاده از موم قابل درمان هستند، چراکه این ماده خاصیت ضدالتهابی دارد. شما میتوانید مقداری موم زنبور عسل و روغن زیتون را باهم مخلوط کنید و بر روی منطقه آسیب دیده بمالید و به مدت چهار هفته روزی سه بار، این کار را انجام دهید تا اثر این ماده را در بهبود خارش و عفونت‌های قارچی پوست مشاهده نمایید.
- یکی دیگر از خواص موم عسل کمک به تسکین درد مفاصل است، بنابراین بیماران مبتلا به ورم مفاصل و آرتروز می‌توانند برای تسکین درد و کاهش التهاب مفاصل خود، موم عسل را به عنوان دارو استفاده کنند.
- از موم عسل برای درمان مشکلات پوستی همچون اگزما استفاده میشود. برای این منظور میتوانید مقداری موم را با عسل، گرده گل و روغن زیتون مخلوط کنید.
- مطالعات انجام شده بر روی موم عسل نشان می‌دهد، این ماده در بهبود مشکلات کبدی مفید بوده و با عادی‌سازی عملکرد کبد به بهبود علائم بیماری کبد چرب کمک می‌کند.
- درباره خواص موم عسل برای معده نیز بهتر است بدانید، این ماده نقش مهمی در درمان زخم معده دارد. اگرچه موم عسل نمی‌تواند اسید معده را کنترل کند، اما در بهبود زخم‌های معده مؤثر بوده و مصرف خوراکی آن به همراه روغن کنجد باعث تقویت معده و همچنین بهبود زخم‌های دستگاه گوارش میشود. با توجه به خاصیت ضدعفونی‌کننده و ضدباکتریایی موم عسل، این ماده میتواند میکروب‌های موجود در معده را از بین ببرد. افرادی که دچار درد و ورم معده هستند، میتواند برای تسکین این درد مقداری عسل خام را با مقدار کمی موم عسل مخلوط کرده و استفاده نمایند.
- بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی موم زنبور عسل، عناصر موجود در این ماده باارزش میتواند به تعادل سطح کلسترول قند خون کمک کند. اسید‌های آلیفاتیک موجود در موم عسل در کاهش لیپوپروتئین با چگالی کم یا بد مؤثر بوده و باعث میشود کلسترول به 21 تا 29 درصد برسد و افزایش چگالی بالا را به همراه داشته باشد و کلسترول لیپوپروتئین خوب را به 8 تا 15 درصد برساند.
- یکی دیگر از خواص موم عسل کمک به بهبود و تسکین درد‌های نقرس است. شما میتوانید موم عسل، عسل و صمغ کاج را باهم مخلوط کرده و ماده به دست آمده را در محل درد قرار دهید و سپس روی آن را با باند ببندید. این مرهم، درد‌های نقرس را کاهش داده و به بهبود آن کمک می‌کند.
- سفیدکردن دندان‌ها، استحکام و تقویت لثه‌ها، رفع تنگی نفس، افزایش متابولیسم و سوخت‌وساز بدن، بهبود گردش خون، پاک‌سازی مجاری بینی و حلق و بهبود سرماخوردگی از دیگر خواص موم زنبور عسل هستند.
درباره زنبور عسل و زهر نیش آن چه میدانید اگر اطلاعات بیشتری میخواهید مقاله زهر زنبور عسل را مطالعه نمایید.
عوارض موم عسل
اگرچه موم زنبور عسل خواص زیادی را برای انسان به همراه می‌آورد، اما ممکن است در مواردی هم مضر باشد. بر این اساس در ادامه برخی از عوارض موم عسل را برای شما عزیزان بیان می‌کنیم:
- اگر میخواهید این ماده را به صورت موضعی مورد استفاده قرار دهید، ابتدا بهتر است آن را به مدت یک یا دو روز بر روی مچ دست یا داخل آرنج خود بمالید و پس از اینکه مطمئن شدید به موم عسل حساسیت ندارید، آن را مصرف کنید، چراکه ممکن است این ماده عوارض جانبی همچون تورم، قرمزی، خارش یا بثورات پوستی را به همراه داشته باشد یا اینکه باعث احساس سوزش در پوست شما شود.
- درصورتی‌که میخواهید این ماده را به صورت خوراکی مصرف کنید، بهتر است بدانید که در این ماده مقداری گرده گل، بره موم و گاهی اوقات نان زنبور عسل مشاهده میشود، پس اگر شما هم جزء آن دسته افرادی هستید که به فراورده‌های زنبور عسل یا حتی یکی از این محصولات حساسیت دارید، لازم است قبل از مصرف موم عسل یا هر محصول دیگری از زنبور عسل، مطمئن شوید که آن‌ها در شما باعث بروز واکنش‌های آلرژیک و حساسیت‌زا می‌شوند یا خیر؟
تعداد کمتری یک کندو را از نزدیک دیده اگر میخواهید زنبور های عسل کندو و ویژگی ها و نقش هر یک از آن ها را بدانید به مقاله انواع زنبور مراجعه نمایید.
موم عسل را چگونه استفاده کنیم
در خصوص نحوه استفاده از موم عسل باید به این نکته توجه داشته باشد که موم زنبور عسل دارای سه نوع مختلف است و هرکدام از آن‌ها از موم خام تولید شده‌اند، به نوع ابتدایی موم زرد گفته میشود و به صورت خام از‌شان عسل استخراج شده و دو نوع دیگر یکی موم سفید و دیگری موم الکلی نام دارد که از ترکیب موم زرد با موادی به دست می‌آید تا در کاربرد‌های مختلف بتواند قابلیت مصرف داشته باشند، بنابراین آنچه بیشتر از این ماده مورد استفاده قرار می‌گیرد، موم زرد زنبور عسل است که در بازار همراه با عسل به فروش می‌رسد. اما موم سفید و موم الکلی بیشتر کاربرد‌های غیرخوراکی دارند، پس هر نوع موم زنبور عسل نمی‌تواند قابلیت خوراکی داشته باشد و معمولاً بیشتر موم عسل به صورت موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
میخواهید از خواصی که عسل میتواند برای چشم داشته باشد مطلع شوید به مقاله خواص عسل برای چشم مراجعه نمایید.
کنترل کیفیت موم
برای کنترل کیفیت موم ، علاوه بر توجه به خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نسبت مواد استری به اسیدها نیز یک عامل مهم است . معمولا حرارت دادن بالا در زمان فراوری (مثلا 100 درجه سانتیگراد ) باعث تغییر عددی نسبت استر ها به اسید ها و همچنین تخریب و نابودی هیدروکربن ها می شود . به عبارت دیگر خواص فیزیکی و شیمیایی موم را تغییر می دهد، به صورتی که برخی خواص مفید ، مواد فرار و نیز مواد خشبو را از بین می برد . موم زنبور عسل نیز باید عاری از مواد شیمیایی – دارویی و سموم باشد، که تشخیص آن به آزمایش های دقیق شیمیایی – دارویی نیاز دارد.
برای تهیه انواع ماسک عسل میتوانید به مقاله نوشته شده ما با عنوان ماسک عسل برای صورت چیست؟ مراجعه نمایید.
آج دار کردن موم
آج دار کردن موم به صورت صفحات ، دومین مرحله فراوری موم بعد از استخراج و تصفیه آن است که با دستگاه های آج کن دستی و یا برقی انجام می شود. در دستگاه های اوتوماتیک، معمولا موم های ذوب شده هم زمان به صورت صفحه تبدیل و بلافاصله با غلتک مخصوص ، پرس و آج دار می شوند ، غلتک آج کننده در دستگاه های دستی و برقی مشابه و حاوی سلول هایی به اندازه ته سلول شان زنبور کارگر و یا زنبور نر ( برای پرورش زنبور نر ) است .
حمیدرضا سلیمانی
گل افراز
برخی سوالات رایج:
خواص موم عسل چیست؟
یکی دیگر از خواص موم عسل کمک به تسکین درد مفاصل است، بنابراین بیماران مبتلا به ورم مفاصل و آرتروز می‌توانند برای تسکین درد و کاهش التهاب مفاصل خود، موم عسل را به عنوان دارو استفاده کنند.-از موم عسل برای درمان مشکلات پوستی همچون اگزما استفاده میشود. برای این منظور میتوانید مقداری موم را با عسل، گرده گل و روغن زیتون مخلوط کنید.و…
موم عسل را چگونه استفاده کنیم؟
در خصوص نحوه استفاده از موم عسل باید به این نکته توجه داشته باشد که موم زنبور عسل دارای سه نوع مختلف است و هرکدام از آن‌ها از موم خام تولید شده‌اند، به نوع ابتدایی موم زرد گفته میشود و به صورت خام از‌شان عسل استخراج شده و دو نوع دیگر یکی موم سفید و دیگری موم الکلی نام دارد که از ترکیب موم زرد با موادی به دست می‌آید
دیدگاهتان را بنویسید